کتاب قواعد فقه 2 ـ بخش جزا تالیف مرحوم خلیل قبله ای خویی در دی ماه سال 1401 برای هشتمین بار توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی تجدید چاپ شد، این کتاب برای دانشجویان رشته حقوق در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس« قواعد فقه» به ارزش1واحد تدوین شده است. که نخستین بار در سال 1388 بچاپ رسید.
خلیل قبله ای
خلیل قبله ای
عنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویاعنوان با فونت رویا
یادداشت هایی پیرامون مرحوم خلیل قبله ای خویی
نقش مکتب آیتالله خوئی در حوزه‌علمیه قم
گزارش تنها دیدار آیتالله خوئی با آیتالله بروجردی منتشر شد. این دیدار از زبان فرزند آیتالله خوئی نقل شده که در سال 1328 شمسی رخ داده است: «ناگهان در فضای قم خبری می‌پیچد: یکی از اساتید مطرح حوزه علمیه نجف به ایران می‌آید. خبر را به آیت‌الله‌العظمی سید محمدحسین طباطبایی بروجردی اطلاع می‌دهند که ایشان پاسخ می‌دهند: تا آقای داماد را داریم؛ قم نگرانی‌ای ندارد.
آن استاد مطرح؛ آیتالله سید ابوالقاسم خوئی بود. وارد قم می‌شود و در منزل آیتالله سیدمحمود روحانی (پدر آیات عظام سید محمد و سید محمدصادق روحانی) اقامت می‌کند. یک روز جهت دیدار با آیتالله بروجردی، مرجع بزرگ تقلید و زعیم حوزه قم به بیت ایشان می‌رود. جلسه خصوصی نبود و فضلای حوزه قم و اصحاب بیت آیتالله بروجردی و همراهان آیتالله خوئی حضور داشتند. فرعی فقهی مطرح می‌شود تا آقای خوئی پاسخ دهند. به جای ایشان، شاگردشان آقای محمدتقی ایروانی پاسخ می دهند و مباحثه داغ می‌شود که در نهایت نظر ایروانی غالب می‌شود. در فضای حوزه می‌پیچید که شاگردی که اینگونه از فرعی فقهی فائق آمده است، پس استادش چگونه است؟!»
این گزارش در ویژه‌نامه‌ای در ماهنامه «مهرنامه» با عنوان «نقش مکتب آیتالله خوئی در حوزه علمیه قم» منتشر شده است. این ویژه نامه توسط" فرید مدرسی" تهیه و آماده شده که در آن گفت و گو هایی با آقایان سید احمد مددی، ابولقاسم علی‌دوست، محمد قائینی و سید میرمحمد یثربی انجام شده و مقالاتی نیز از آقایان سید ضیاء مرتضوی، سید محمدعلی ایازی و حیدر حب‌الله ارائه شده است.
آیتالله سید احمد مددی که از شاگردان آیتالله العظمی خوئی است، ضمن اشاره به تفاوت‌های مکتب آیتالله خوئی و آیتالله بروجردی اذعان کرده است: «برخی نجفی ها حساب کرده اند که بیش از 300 فتوا از آقای خوئی وجود دارد که خلاف مشهور است.» او به تفاوت‌های آیتالله خوئی و آیتالله سیستانی هم اشاره کرده است: « آقای سیستانی هم همچون آقای خوئی برخی دیدگاه های روشنفکری را دارد. در مباحث رجالی هم بیشتر از آقای خوئی کار کرده است. اما همچون ایشان این نظرات و دیگاه‌هایش را تدوین و تالیف نکرده است.»
حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌دوست از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ضمن تاکید بر اینکه «قال سید الخوئی بیش از دیگران در دروس خارج حوزه قم شنیده می شود»، گفته است: « بر اساس مکتب آقای خوئی یعنی اصول عملیه نمی توان قانون نوشت و نظام و حکومتی را تاسیس و اداره کرد.»
حجت‌الاسلام و المسلمین محمد قائینی با توجه به شاگردی‌اش نزد آیتالله خوئی و آیتالله منتظری، به دو مکتب قم و نجف پرداخته و در میانه گفت‌وگو درباره تفاوت سیاسی آیتالله خوئی و آیتالله سیستانی گفته است: « آقای سیستانی تا حدودی متاثر از دیگران هم هستند. آیت الله سیستانی خودشان نقل کرده اند که «با مرحوم آقای خمینی مراوده زیادی داشتم.» در حقیقت شاید تفاوت رویه آیت الله سیستانی با آیت الله خوئی در مسائل سیاسی ناشی از تاثیرپذیری از دیگران است، والا روش آقای خوئی دخالت بسیار محدود در عرصه سیاست بود؛ در حد ضرورت و ناچاری.»
آیتالله یثربی هم ریشه‌های مکتب قم و نجف را بازکاوی کرده است. او اگرچه خود را هم نجفی و هم قمی دانسته اما به صراحت درباره حوزه قم بیان کرده است: « وجه غالب با مکتب نجف است اما نمی توانیم بگوییم که مکتب قم رو به زوال است. البته مکتب قم از ابتدا هم آنچنان قوتی به دست نیاورد که اکنون بگوییم ضعیف شده است. در زمان آقای بروجردی و حاج شیخ عبدالکریم حائری خودشان بودند و از آن نگهبانی کردند و به آن قوت بخشیدند ولی همواره اینگونه نبود. مکتب قم هیچگاه نتوانست همسنگ مکتب نجف باشد که الان بگوییم نحیف شده است. »
در بخش مقالات هم حجت‌الاسلام و المسلمین سیدضیاء مرتضوی به تاثیرپذیر قمی‌ها از آیتالله خوئی پرداخته و به عنوان نمونه به ریشه‌های آرای آیتالله خوئی در آرای آیتالله محمد فاضل‌لنکرانی اشاره کرده است. حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی ایازی نیز این مسئله را در حوزه مکتب تفسیری آیتالله خوئی بازکاوی کرده است و با توجه به نگاه‌های انتقادی آیتالله محمدهادی معرفت، او را میراث‌دار آیتالله خوئی در قم قلمداد کرده است.
این‌ویژه‌نامه بیشتر سعی کرده است که بعد از اخراج شاگردان ایرانی آیتالله خوئی از عراق به ایران در آغاز دهه 50 شمسی توسط رژیم صدام حسین، تاثیرات این مهاجرت را به قم بازکاوی کند که شخصیت‌هایی همچون آیات‌عظام سید محمد روحانی، میرزا جواد تبریزی، حسین وحید خراسانی، سید ابوالقاسم کوکبی و ... در این تاثیرگذاری موثر بوده یا هستند.
ذکر این مطلب هرچند در ظاهر ارتباطی به مرحوم خلیل قبله ای نداشته اما بیان مطلب مذکور بدلیل آن است که در این سفر مرحوم قبله ای مجذوب شخصیت علمی و اخلاقی این مرد بزرگ شد.
گزارش تنها دیدار آیتالله خوئی با آیتالله بروجردی در قم (1)
علمي كه در آن توحيد نباشد فرمولي خالي است:(3)
معاون اول رييس قوه قضائيه در مراسم نكوهداشت آيت‌الله خليل قبله‌اي خويي تجليل از فقاهت، پژوهش، علم، تحقيق، تعليم، تعالم، معلم، دانش و اظهار كرد: جناب قبله‌اي شخصيت فقهي، علمي و تحقيقي است كه شخصيت بارزش از آثارش معلوم است كه وي متعلق به مكتب فقه اسلامي است. به گزارش خبرنگار حقوقي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) حجت‌الاسلام سيدابراهيم رييسي به بررسي مراحلي كه به فقه گذشته اشاره كرد و گفت: تمدن در گرو تدين است و تدين در گرو علم و دانش. رييسي درباره راهكار نزديكي حوزه و دانشگاه گفت: در دانشگاهها قول پروردگار را مي‌خوانند و در حوزه فعل پروردگار را مورد مطالعه قرار مي‌دهند. علمي كه در آن توحيد نباشد فرمولي خالي است. معاون اول رييس قوه قضاييه با اشاره به اينكه نظام اسلامي مبتني بر فقه و بايد و نبايدهاست، گفت: آيت‌الله خليل قبله‌اي اسوه و چهره‌اي اخلاقي براي معلمان و دانشجويان است. وي گفت: فقه اسلامي پاسخ‌گوي تمام نيازهاست و براي زندگي انسان معاصر همه چيز دارد.
" title="نکوداشت خلیل قبله ای استاد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری" />
آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی (ره)
در سال ۱۳۱۵ (قمری) در نجف به دنیا آمد. پدرش سید شمس الدین محمود مرعشی از فقهای دوران خود بود.سید شهاب الدین پس از فراگیری مقدمات علوم اسلامی، در نجف، در درس خارج فقه و اصول آقا ضیاء عراقی، احمد کاشف الغطا شرکت نمود. او در طول زندگی با سید محمدتقی غضنفری خوانساری جلسات دینی داشت. او در ۲۷ سالگی به درجه اجتهاد نایل آمد.مرعشی نجفی، در نجف،کاظمین، کربلا، سامرا
اجازه اجتهاد مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی به خلیل قبله ای
قم،تهران و کرمانشاه تحصیل کرد و در درس استادانی چون میرزا ابوالحسن طباطبائی بروجردی، میرزا حسین فقیه سبزواری، مرتضی طالقانی، عبدالکریم حائری یزدی، میرزا حسین علوی سبزواری، سید محمدعلی شهرستانی و محمدعلی شاه آبادی حضور یافت. مراجع تقلید که به او اجازه اجتهاد دادند عبارتند از: آقا ضیاء عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ عبدالکریم حائری یزدی و حسن علامی کرمانشاهی (از شاگردان آخوند خراسانی).
این کتاب برای دانشجویان رشته حقوق در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس «قواعد فقه» به ارزش 2 واحد تدوین شده است.
قواعد فقه یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که هیچ فقیه و حقوق‌دانی از آن بی‌نیاز نیست و آنان را در رسیدن به احکام و قوانین راهنمایی می‌کند. این کتاب قواعد فقهی جزایی را در برمی‌گیرد که کمتر مورد عنایت فقها و حقوق‌دانان از گذشته تا حال بوده است و طبیعتاً آثار قابل توجهی در این حوزه فراهم نیامده است.نویسنده با توجه به سابقه تدریس در حوزه‌های علمیه و دانشگاهها ـ به ویژه در دانشکده‌های حقوق و علوم قضایی ـ و کسب تجاربی در زمینه شناخت نیاز دانشجویان و نو بودن این عرصه پژوهش اقدام به نگارش چنین اثر مفیدی کرده است.
این کتاب برای دانشجویان رشته حقوق در مقطع کارشناسی به‌عنوان منبع اصلی درس «قواعد فقه» به ارزش 1 واحد تدوین شده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی، سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.قاعده قبح عقاب بلابیان، قاعده عطف به ماسبق نشدن، قاعده تفسیر، قاعده اعانت بر اثم، قاعده قسامه، قاعده تعزیر، قاعده سقوط حدود بعد از ثبوت، قاعده ضمان طارق، قاعده عدم امکان عفو در حدود الهی، قاعده اسقاط، قاعده القاذف محدود (قذف‌کننده محکوم به حد است) از جمله موارد مطرح شده در این کتاب است.
اجازه اجتهاد مرحوم آیت الله العظمی سید صادق روحانی به خلیل قبله ای خویی
... حقیر که مدت بیش از یک ربع قرن یعنی مدت بیست‌و‌پنج سال و اندی در خدمت ایشان بوده‌ام( از سال1370 هجری‌قمری تا سال1395 هجری‌قمری) و از محضر درس ایشان در فقه و اصول و تفسیر استفاده کرده و بهره‌مند شده و ضمنا به سمت محرر و منشی و مدیرامور مراسلات و مکاتبات و استفتاءات و اجازات و محاسبات مفتخر بودم درصدد برآمدم بیوگرافی و ترجمه حال و زندگینامه معظم‌له را از بدو ولادت ایشان تا هنگام افتخار تلمّذ و خدمتگزاری ایشان را از زبان خودشان به‌رشته تحریر درآورم و بعد از آن به مشاهدات عینی خودم بنویسم تا یادگاری باشد و این مشاهدات از ماه مبارک رمضان سال1370 هجری‌قمری شروع و تا انتهای سال1395 هجری‌قمری یعنی ماه رجب‌المرجب یکهزار و سیصد و نود و شش هجری بوده که در آن وقت از نجف‌اشرف (عراق) به جانب ایران تسفیر( تبعید) شده و از استفاضه از محضر مبارک محروم گردیدم.
ابراز لطف حضرت آیت الله العظمی خویی به شاگردش خلیل قبله ای از طریق کاتب مخصوصش آیت الله محمدکاظم خوانساری
همزمان با سالروز ولادت چهارمین اختر تابناک امامت و ولایت حضرت امام زین العابدین (ع) مراسم تجلیل از مقام معلم با حضور آیت الله احمدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس، معاونین و اساتید دانشگاه علوم قضایی و خانواده مرحوم آیت الله قبله ای از اعضای هیات علمی این دانشگاه در سالن اجتماعات شهید بهشتی برگزار شد.
احمدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مراسم گفت: آیتالله قبله‌ای به معنای واقعی کلمه عالِم ربانی بود و آثار زیادی در زمان عمر پربرکت ایشان تالیف و وارد دانشگاهها شد. آیتالله قبله‌ای عارف بود و اخلاص بسیار داشت و تا آخرین روزهای عمر خود علاقه به نوشتن و خواندن داشت.
شریعت باقری نیز در ادامه با تبریک اعیاد شعبانیه و سالروز گرامیداشت مقام معلم گفت: آیتالله قبله‌ای خویی سال‌های طولانی از عمرش را صرف تالیف و آموزش دانشجویان کرد.این فقیه دانشمند همچون افرادی چون شهید مطهری و شهید مفتح دانشگاه را منشأ خیرات و خدمات دید و به دانشگاه رفت.حضور چنین فردی با درجه اجتهاد و مقام علمی بالای حوزوی فرصت بسیار مغتنمی برای دانشگاه در سال‌های گذشته بوده است.
رئیس دانشگاه علوم قضایی افزود: دانشگاه علوم قضایی در سال 1361 به‌همت شهید بهشتی تاسیس شده و تنها دانشگاه جامع حقوقی کشور است که سالیانه حدود دویست قاضی در این دانشگاه تربیت می‌شوند. اصل اساسی در تربیت دانشجویان دانشگاه علوم قضایی تقویت جنبه‌های تربیتی و الگو قرار دادن استادان نمونه با سجایای اخلاقی بالاست.
دکتر شریعت باقری رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری:
استاد آیتالله خلیل قبله‌ای‌خویی سالیان زیادی ازعمر شریف خود را صرف تعلیم وتربیت دانشجویان کرد.این استادبرجسته فقه و اخلاق ادامه دهنده راه شهیدان مطهری و مفتح بودند که حوزه را به دانشگاه پیوند زدند. ایشان درحوزه چهره موفقی بودند و دانشگاه را انتخاب کردندتا منشا ثمرات وخیرات باشند.
شریعت‌باقری درباره اهدای کتابخانه آیتالله قبله‌ای به کتابخانه این دانشگاه نیز گفت: طبق وصیت این عالم ربانی کتابخانه شخصی ایشان به دانشگاه علوم قضایی اهدا شده و امروز این مهم به‌طور رسمی انجام می‌گیرد. در این روز همچنین کتابخانه دانشگاه علوم قضایی به نام آیتالله قبله‌ای مزین خواهد شد.
کتابخانه آیتالله قبله‌ای همزمان با ولادت امام سجاد(ع) به کتابخانه دانشگاه علوم قضایی اهدا شد.
به گزارش خبرگزاری مهر، همزمان با سالروز ولادت چهارمین اختر تابناک امامت و ولایت حضرت امام زین العابدین (ع) مراسم تجلیل از مقام معلم با حضور آیت الله احمدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس، معاونین و اساتید دانشگاه علوم قضایی و خانواده مرحوم آیت الله قبله ای از اعضای هیات علمی این دانشگاه در سالن اجتماعات شهید بهشتی برگزار شد.
شریعت‌باقری درباره اهدای کتابخانه آیتالله قبله‌ای به کتابخانه این دانشگاه گفت: طبق وصیت این عالم ربانی کتابخانه شخصی ایشان به دانشگاه علوم قضایی اهدا شده و امروز این مهم به‌طور رسمی انجام می‌گیرد. در این روز همچنین کتابخانه دانشگاه علوم قضایی به نام آیتالله قبله‌ای مزین خواهد شد(4).
