ولایت حاکم بر کودکان بدون ولیّ خاص

نویسنده: مهاجر میلانی، امیر؛

پژوهش های فقه و حقوق اسلامی زمستان 1399 - شماره 62 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (‎28 صفحه - از 155 تا 182 )

ولایت حاکم بر کودکان بدون ولیّ خاص

چکیده:

پژوهش حاضر ولایت فقیه بر کودک بدون ولیّ خاص را بررسی می‌کند. مشهور فقیهان در فرض فقدان پدر و جد پدری و عدم نصب وصیّ از طرف پدر و جد پدری، فقیه حاکم را ولیّ انحصاری چنین کودکی می‌دانند. دیدگاه پیش‌گفته افزون بر اینکه دلایل محکمی ندارد، با قرائن مخالف متعددی روبروست. این مقاله در ابتدا شمول دلایل ولایت فقیه در دو رویکرد ولایت مطلقه و ولایت از باب امور حسبه، نسبت به این موضوع را بررسی کرده در ادامه با ارائه دلایلی از آیات، روایات و گزارش‌های تاریخی نتیجه می‌گیرد که شارع مقدس در این موضوع تشریع حقوقی مدّ نظر فقیهان را نداشته، تنها خواستار رعایت مصالح کودک بی‌سرپرست که امری عقلائی است شده است. در نهایت بیان می‌‌شود که تأکید بر ولایت انحصاری فقیه و کم‌رنگ‌نمودن نقش ولیّ عرفی همچون مادر و سایر نزدیکان کودک محصول عقلانیت عصری بوده، شاید تأکید بر آن در جامعه امروزی نه تنها صحیح نبوده، کارآمدی لازم گذشته خود را نیز نخواهد داشت.